Bizim dünnä kurulduktan beeri er üzündä binnänrlän millet yaşadı. Onnarın kimisi bu günä etişmedi, zamanda eriyeräk, sade istoriyada kaldı. Kimisi karıştı başka milletlärlän da eni halkları duudurdu, brakıp onnara görgüsünü, kulturasını hem başka kazandıklarını. Büün da bu proţeslär hep giderlär, makarki çoktan bitti Halkların büük göçmesi. Gittikçä, kimi halklar, onnarlan barabar da dillär yok olêr, eriyer. Diil çoktan UNESKO kaybelän dillär arasına gagauz dilini da kattı, neçinki azalêr bu dildä lafedän insan sayısı.

Diil sade sıradan insannardan, ama bilimcilerdän da var nicä işitmää bir fikir, ani dil okadar önemni diil, nekadar halkın kendini bilmesi hem kendi oluşluu. Onnar deerlär, halk, dilini unudarsa – unutsun, sade öbür iki faktoru korusun da hep okadar halk gibi kalacek bu dünnedä.

Bu fikirlän lääzım taa baştan kayıl olmamaa. Neçinki çıkêr soruş: dil yoksa, angı öz dolayında toplanacek halkın kendini bilmesi? Şindi, eer bunu geçirärsäk gagauz halkına, geler korkunç bir görüntü. Biz kendimiz, dilimizi üürenip, ilerletmärsäk hem uşaklarımıza onu haşlamarsak, baalamarsak, onnar, onda lafetmeyeräk, bekim, kendilerini gagauz sayaceklar, ama iki-üç evlatboyu geçtiynän, onnar kendilerini ya rus, ya ukrain, ya moldovan, ya rumın duyaceklar. Da gagauzlar anılacek, nicä küçük bir halk, ani nezamansa yaşamış. Sanêrım, ani gagauzluk için canı acıyan kimsey istoriyanın bu yoldan gitmesini istämeer. Allahın Lafına da bu iş uymêêr, zerä O izin etti insan soyuna, «zeedelensin».

Yaradıcıdan kalmış ölä, ani bu dünneyä gelän herbir insanın, herbir halkın var öz daavası, misiyası. Onu tamannamamak – diil sade Allahın önündä günah, ama insannaa karşı da bir kabaat. Büünkü milletlär ya geçmiştä tamannadılar bu borcunu, ya tamannêêrlar, ya gelecektä bunu yapaceklar yada yapamayaceklar. Gagauzlara düştü bu misiyayı gerçekleştirmää XXI asirdä.

Binnän yıl geeri Allah hepsi halklar arasından ayırdı bir halkı, angısınnan kurdu Baalantı, angısına görä, bu ayırılmış topluluk lääzımdı seslesin Allahı, tamannasın Onun istediini, ani yazılıydı Kanonda, hem korusun Ona inanı. Allah da adadı, ani, «zeedeleyip, zeedeleyecek» bu halkı, koruyacek onu duşmannarından hem tabiat belalarından, iisözleyecek onu bereketlän, angısı büüyecek ADANMIŞ TOPRAKTA. Sanêrım, hepsi tanıdı bu halkta çıfıt halkını, angısı ilktän tamannadı hepsini da büük iiliklär gördü, ama, eni zamana yaklaşarkan, başladı çok zor çekmää.

Avraama Saabi gösterdi Ak denizin günduusu kenarındakı toprakları, adayarak onnarı izmetkerinin evlatlarına. Bin yıl geeri dedelerimiz, Bucak kırlarını aykırlayıp, Tunanın öbür tarafına geçtilär. Bu zamandan artık onnarın hakları vardı bu toprakları kullanmaa. Hristiannıı kablettiktän sora da bu hak taa kaavilendi. Ama Adanmış Topraa girmää deyni, lääzımdı taa çok vakıt geçsin, halkımız dinindä kaavileşsin, kulturasını ilerletsin.

Avraamdan sora geçmedi üç evlatboyu, nicä çıfıtlar dörtüz yıla Egipetä geçtilär, sora da orada esir oldular. Gagauzlar da Bulgariyada Osmannı imperiyasının kuvedi altında birkaç asir bulundu hem çok zorluklar geçirdi. Nicä Moisey Allahın yardımınnan kurtardı halkını esirliktän, ölä Yançu Çorbacıoglu da getirdi gagauzları Adanmış Topraa – Bucaa. Palestinada erleştiktän sora, çıfıtları ilktän daavacılar önderdilär, angılarını Allah ayırardı bu izmetä. Nekadar Allaha yakışıklıydı 19-20 asirlerdä gagauzları önderän Rusiya imperiyası, Rumıniya hem Sovet Birlii – bu yazının daavası diil, ama önemni o, ani, nicä çıfıtlar İzrail padişahlıını kurdular hem padişah ayırdılar, ölä gagauzlar da 20 yıl geeri, kendi devletlerini temelleyip, Başkan ayırdılar.

Butakım, halkımız gösteräbildi, ani ona bu er boşuna Allahtan verilmedi, açan bu topraklar Gagauz Eri oldu. Ama bu Allahın izinini tamannamanın sade ilk basamaa, neçinki önümüzdä taa çok iş var yapmaa, ki kablettiimiz Adanmış Topraa heptän haklarımız olsun. Allahın izini nesoy? O açıkça deer çıfıtlara: «Eer Beni seslärseniz hem sımarlamalarımı tamannarsanız, olaceynız Benim payım başka halklar arasında, ayozlu padişahlık hem ayoz halk» (Çık. 19:5-6).

Şindi sıralamayacam bu üüsek merdivenin hepsi basamaklarını, çünkü hepsimiz bileriz, nesoy problemalarımız var. Sade bir iş isteerim urgulamaa: bizim erimizä kimsey onnarı çözmeyecek. Eer, evdä oturarak yada yabancılıkta kısmet ardına kaçarak, deyärsäk: «Te yapsınnar kolaylıkları, da dönecez evä, işlemää başlayacez…», – bölä fikirlärlän islää yaşamak hiç görmeyecez. Sade, birleşip, işlemää başladıynan, var nasıl istediimizi gerçekleştirelim. Kısaca, herkez kendi işini iicä yapsın da umudunu gelecektän kesmesin.

İzrail padişahlıının pek büük hem önemni oluşu – İerusalim klisesini düzmäk. Gagauzlar buncak vakıt doorusaltanatlı dini inanêrlar, ama bu günä kadar eparhiyamız yok, ani Gagauziyada yaşayannarın din istediklerini heptän tamannasın hem klisä kulturasını ilerletsin. Diil çoktan Kişinöv Mitropoliyasında bir komisiya kuruldu, ani, material toplayıp, Moldova ayozlarını belli etsin, onnarı kanonnamaa deyni. Deyärsäm, ani Ay-Bobamız Mihail Çakir canını verdi Allaha hem insana izmetä, az olacek. Ama protoierey Mihail Çakirin yaşaması o komisiyaylan aaraştırılacek mı, belli diil. Bunu da, bizdän başlantı çıkmadan, kimsey yapmayacek. Ama ne mutlu o insan, kimin var duacısı Allahın önündä, angısına var nicä danışmaa diil sade evdeki duada, ama klisä izmetlerindä da!

Nicä göreriz, bizim topraamız var, temel attık, ama evi kaldırmak taa ilerdä. Hem bu iş başa çıkmayacek mecisiz, neredä lääzım birleşsin bütün halk, angısı bulunêr hem evdä, hem sınır dışında. Eer büün çalışmarsak Erimizin käämillii hem her taraftan ilerlemesi için, sábaa hem öbür günä hep gezecez memlekettän memleketä, aarayarak dünkü günü.

Allah halkımızı aslı inanda korusun, yardım etsin geçirmää hepsi zorlukları, kazançta olan anayı-bobayı evlatlarına ulasın, ihtärlara sabur, gençlerä ariflik baaşlasın, kuvettä olannarı dooru yoldan götürsün, topraamıza bereket versin hem hepsimizi hayırlasın.

 Avtor: Viktor Kopuşçu, Moskva Devlet Universiteti studentı.

Источник:ИАП Haberlär